به نقل از «آفتاب»

جنگ قره‌باغ منطقه را به آتش می‌کشد؟

تاریخ انتشار: ۲۴ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۵۱۸۳۴۴

آفتاب‌‌نیوز :

به رغم آن که نزدیک به سه سال از جنگ میان آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه مورد مناقشه قره‌باغ کوهستانی و توافق صلح میان طرفین به میانجی‌گری مسکو می‌گذرد، با این وجود این محدوده شرایط مخاطره‌انگیزی را از سر می‌گذراند و امکان آغاز دوباره درگیری‌ها بر سر این منطقه سایه انداخته است. در آخرین تحولات در این زمینه روز گذشته دو طرف به تبادل آتش پرداختند که باعث کشته شدن نیرو‌ها در هر دو سوی مرز شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به تازگی نشریه نشریه فارین افرز با انتشار یادداشتی با عنوان «کشور‌های کوچک، جنگ بزرگ» این مناقشه را از منظر رقابت‌های ژئوپلیتیکی منطقه‌ای مورد بررسی قرار داده و نسبت به گسترش آن به جنگی منطقه‌ای هشدار داده است.

در ادامه این مقاله را می‌خوانید:

جابه‌جایی خطوط مذهبی، قومی و ژئوپلیتیکی در قفقاز جنوبی

درگیری بلندمدت بین ارمنستان و آذربایجان بر سر منطقه مورد مناقشه قره‌باغ کوهستانی، اتحاد‌هایی را در قفقاز جنوبی ایجاد کرده که خطوط مذهبی، قومی و ژئوپلیتیکی را به شیوه‌های شگفت‌انگیزی جابه‌جا کرده است. ایران، با -اکثریت شیعه- یک راه نجات اقتصادی برای ارمنستانی با جمعیت مسیحی فراهم کرده، که مدت‌هاست حامی اصلی‌ش روسیه است.

در همین حال، اسرائیل و ترکیه -با اکثریت اهل سنت- ائتلاف استراتژیکی با آذربایجان -عمدتا شیعه- تشکیل داده‌اند؛ و دو کشورِ با اکثریت شیعه در این ترکیب -ایران و آذربایجان- هم‌چنان گرفتار یک مناقشه تلخ و ده‌هاساله بر سر قلمرو و هویت هستند.

سر باز کردن تنش‌ها

برای تقریباً سه دهه، با سرپوش گذاشتن بر بن‌بست در مناقشه قره باغ کوهستانی، این پیکربندی بیش‌تر به عنوان نمونه‌ای از سیاست ایجاد اتحاد‌های عجیب و غریب تلقی می‌شد که تنها کنجکاوی‌ها را برمی‌انگیخت، ولی ظاهراً هشداردهنده نبود.

با این حال، در سال ۲۰۲۰، با شعله‌ور شدن دوباره آتش این مناقشه، شرایط به طور مشهودی به نفع آذربایجان تغییر کرد، که در طی یک جنگ کوتاه، اما خونین بر سر این منطقه، یک پیروزی نظامی واضح بر ارمنستان به دست آورد. این ماجرا تنش‌های ذاتی، اما مدت‌ها پنهان را در میان بازیگران منطقه تشدید می‌کند و تأثیری خطرناک دارد.

مارپیچ خطرناک

همه این‌ها در حالی اتفاق می‌افتد که روسیه، که به طور سنتی مهم‌ترین بازیگر خارجی در این مناقشه بوده است، به واسطه جنگ متزلزل خود علیه اوکراین تمرکزش را در این منطقه از دست داده است.

در همین حال، با تعمیق روابط اسرائیل با آذربایجانِ جسور شده، ایران نگران است که اسرائیل آذربایجان را به نیروی نیابتی خود تبدیل کرده و از آن به عنوان سکوی پرتاب برای عملیات علیه ایران استفاده کند. در سال‌های اخیر، ایران شاهد نزدیک‌تر شدن اسرائیل و پادشاهی‌های عربی خلیج فارس بوده که دلیل آن به زعم آن‌ها دیدگاه مشترک پیرامون تهران است. ایرانی‌ها اکنون نگرانند که پویایی مشابهی بین اسرائیل و دو کشور با جمعیت غالب ترک یعنی ترکیه و آذربایجان در حال شکل‌گیری باشد. تهدید محسوس قرار گرفتن بین یک بلوک عربی اسرائیل-خلیج فارس در جنوب و یک بلوک اسرائیل-ترکی در شمال، می‌تواند تهران را وادار به حمایت از طرف ارمنی کند.

در همین حال، آذربایجان با اعتماد به نفس فزاینده ممکن است به دنبال تحریک عناصری در میان جمعیت آذری ایران باشد. چنین اقداماتی می‌تواند منجر به یک مارپیچ افزایشی شود که ثبات قفقاز جنوبی از نظر استراتژیک حیاتی را تهدید می‌کند و به طور بالقوه باعث ایجاد یک بحران گسترده‌تر می‌شود.

دعوا بر سر قره باغ کوهستانی برای چندین دهه جریان داشته، اما عموماً به عنوان یک نمایش فرعی ژئوپلیتیک تلقی می‌شود. در دوران اتحاد جماهیر شوروی، این منطقه تقریباً ۱۷۰۰ مایل مربعی یک استان خودمختار جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی بود. امروزه در سطح بین المللی به عنوان بخشی از جمهوری آذربایجان شناخته می‌شود که کاملاً آن را در بر گرفته است.

اما جمعیت قره باغ کوهستانی از دیرباز عمدتاً ارمنی بودند و پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، جنگ بین آذربایجان و نیرو‌های محلی ارمنی که به شدت توسط روسیه حمایت می‌شدند، درگرفت. در سال ۱۹۹۴، دو طرف با میانجی‌گری روسیه توافق آتش‌بس را امضا کردند و تا حدود ۲۵ سال آینده، یک بن‌بست برقرار شد که در آن نیرو‌های تحت حمایت ارمنستان و روسیه عملاً این قلمرو را کنترل کردند.

با این حال، در سال ۲۰۲۰، جنگ دوم آغاز شد و این بار، آذربایجان یک پیروزی قاطع به دست آورد، نیرو‌های ارمنی را از مناطق تحت سلطه آذری‌ها که ارمنستان اشغال کرده بود بیرون راند و منجر به آتش‌بس شکننده‌ای با میانجیگری روسیه شد.

لانه دشمن

یکی از دلایل این پیروزی کمک‌های اسرائیل بود. از سال ۲۰۱۶، آذربایجان نزدیک به ۷۰ درصد از واردات تسلیحات خود را از اسرائیل دریافت کرده و متقابلاً ۴۰ درصد از نفت خود را از باکو خریداری می‌کند. اما ایرانی‌ها معتقدند که اسرائیل نقشه دیگری نیز برای این رابطه دارند. بر اساس گزارش‌های متعدد مطبوعاتی، عملیات بزرگ اسرائیل علیه ایران، از جمله سرقت اطلاعات مربوط به آرشیو هسته‌ای آن در سال ۲۰۱۸، با کمک آذربایجان انجام شد.

علاوه بر این، ایران مدعی است که آذربایجان به اسرائیل اجازه داده تا سلاح به ایران قاچاق کند و فرودگاه‌های خود را در اختیار پهپاد‌های اسرائیلی برای عملیات در داخل ایران گذاشته است.

باکو چنین گزارش‌هایی را تکذیب و اعلام کرده که اجازه نمی‌دهد اسرائیل از آذربایجان به عنوان سکوی پرتاب برای حمله به ایران استفاده کند. اما مقامات نظامی ایران بار‌ها هشدار داده‌اند که این «لانه دشمن» را تحمل نخواهند کرد.

کریدور بحث‌برانگیز؛ تهدید پیوند حیاتی

در همین حال، ایران نسبت به یکی از نتایج احتمالی پیروزی آذربایجان در جنگ ۲۰۲۰ بر سر قره باغ ابراز نگرانی کرده است. باکو در حال حاضر خواستار موافقت ایروان با ایجاد یک کریدور از طریق خاک ارمنستان است که آذربایجان را به نخجوان -منطقه‌ای که با اکثریت آذری در داخل ارمنستان- متصل می‌کند. در ژانویه، الهام علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان، این ماجرا را «یک ضرورت تاریخی… [که]چه ارمنستان بخواهد و چه نخواهد اتفاق خواهد افتاد» توصیف کرد. چنین کریدوری دسترسی ایران به ارمنستان را قطع می‌کند، زیرا این دو کشور دیگر مرز مشترکی نخواهند داشت.

ایران ارمنستان را به عنوان پیوندی حیاتی با اوراسیا می‌بیند و تهدید کرده که از نیروی نظامی علیه هرگونه تغییر در مرز‌های بین‌المللی شناخته شده منطقه استفاده خواهد کرد. رهبری ایران در ژوئیه گذشته در دیدار با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، نسبت به ایجاد مانعی بین ایران و ارمنستان از طریق مسدود کردن آنچه «راه ارتباطی هزاران سال بوده است» هشدار داد.

مهره‌ای در رقابت ژئوپلیتیکی

طی دو سال گذشته، نیرو‌های نظامی ایران رزمایش‌های گسترده‌ای را در امتداد مرز با آذربایجان -از جمله عبور از رودخانه ارس که دو کشور را از هم جدا می‌کند- برگزار کرده‌اند.

در پاسخ، آذربایجان و ترکیه تمرینات نظامی مشترکی را در سمت شمالی این رودخانه آغاز کردند. نگرانی‌های ایران با گزارش‌هایی که ترکیه صد‌ها مزدور افراطی از سوریه را برای کمک در جنگ ۲۰۲۰ علیه ارمنستان به آذربایجان آورده است، بیش‌تر شده است.

روابط نزدیک قومی بین ایران و آذربایجان پیچیدگی بیشتری به این درگیری در حال ظهور می‌بخشد. اگرچه آذربایجان قرابت زبانی با ترکیه دارد، اما آذربایجانی‌ها در مقایسه با آذری‌های ایران، پیوند کم‌تری با ترک‌های ترکیه دارند. کمتری با ترک‌های قومی دارند -آذری‌ها در حدود ۲۰ درصد از کل جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند و حتی تعداد آذری‌ها در ایران (۱۵ تا ۲۰ میلیون) بیش‌تر از آذربایجانی‌ها (حدود ده میلیون) است. آذری‌های ایران نقش‌های محوری در تاریخ، اقتصاد، جامعه و سیاست ایران، از جمله در جریان جنبش مشروطه و انقلاب سال ۱۳۵۷ ایفا کرده‌اند.

بسیاری بر این باورند که منطقه‌ای که برخی اسم «آذربایجان بزرگ» را برای آن جعل کرده‌اند، به ناعادلانه به مهره‌ای در رقابت‌های ژئوپلیتیکی تبدیل شده است.

منبع: اقتصادنیوز

منبع: آفتاب

کلیدواژه: ارمنستان جنگ قره باغ قره باغ کوهستانی همین حال منطقه ای دو کشور آذری ها نیرو ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت aftabnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آفتاب» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۵۱۸۳۴۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

علی‌اف: فعالیت مرکز نظارت مشترک روسیه و ترکیه به پایان رسید

رئیس‌جمهور آذربایجان در دیدار با صدراعظم آلمان گفت: روند تحدید حدود و حتی تعیین مرزها با ارمنستان آغاز شده است. باید به اطلاع شما برسانم که مرکز نظارت مشترک روسیه و ترکیه مستقر در آذربایجان صبح امروز فعالیت خود را متوقف کرد و دیگر نیازی به آن نیست. - اخبار بین الملل -

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از رسانه‌های جمهوری آذربایجان، الهام علی‌اف رئیس‌جمهور آذربایجان عصر روز 26 آوریل در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با اولاف شولتز صدر اعظم آلمان، در مورد روابط جمهوری آذربایجان با آلمان گفت: روابط آلمان و آذربایجان اخیراً دوره‌ای از توسعه سریع را تجربه کرده است. توسعه روابط آلمان و آذربایجان هم برای کشورهای ما و هم برای توسعه و ثبات قفقاز جنوبی در کل اهمیت زیادی دارد. ما در حال حاضر فعالانه برای صادرات انرژی سبز به اروپا تلاش می‌کنیم و معتقدم آذربایجان که تأمین‌کننده گاز طبیعی است، تأمین‌کننده انرژی سبز اروپا نیز خواهد بود. در مورد گاز طبیعی، کمیسیون انرژی اتحادیه اروپا آذربایجان را به عنوان تأمین‌کننده گاز اتحادیه اروپا می‌داند.

علی‌اف خاطرنشان کرد: عرضه گاز ما به اروپا بر اساس مشارکت استراتژیک انجام می‌شود. در سال 2022، اتحادیه اروپا و آذربایجان یادداشت مربوطه را به تصویب رساندند. ما مصمم هستیم تا سال 2027 حجم گازی را که به اروپا صادر خواهیم کرد به 20 میلیارد مترمکعب افزایش دهیم. تقاضا برای گاز طبیعی از منابع جدید در اروپا در حال افزایش است. اگر در سال 2021، 8 میلیارد مترمکعب گاز به کشورهای اتحادیه اروپا صادر کردیم، امسال این رقم به 12 میلیارد رسیده است. ما سرمایه‌گذاری‌های بیشتری انجام می‌دهیم و بودجه بیشتری را برای حمایت از کشورهای اروپایی در این زمینه اختصاص می‌دهیم. بنابراین، آذربایجان، غنی از انواع انرژی‌های سنتی و انرژی‌های تجدیدپذیر، برای سال‌های آینده شریک مهمی برای اروپا خواهد بود.

رئیس‌جمهور آذربایجان در مورد روند صلح با ارمنستان گفت: با توجه به امنیت منطقه‌ای، ما از مذاکرات صلح جاری بین آذربایجان و ارمنستان بسیار قدردانی می‌کنیم. اخیراً وزرای خارجه آذربایجان و ارمنستان به دعوت صدر اعظم آلمان در آلمان دیدار کردند. خانم بربوک وزیر امور خارجه آلمان نیز حمایت خود را نشان داد. نشست بعدی در قزاقستان برگزار خواهد شد و از این رو ما در حال برداشتن گام‌های بعدی برای امضای توافقنامه صلح هستیم. آذربایجان در سال 2020 بخش بزرگی از خاک خود را از اشغال آزاد کرد و در سپتامبر سال گذشته به طور کامل حاکمیت خود را احیا کرد. امروز تمامیت ارضی آذربایجان به طور کامل احیا شده است. البته این یک دستاورد تاریخی است و نشان می‌دهد که مردم و دولت آذربایجان هرگز قرار نبود با اشغال کنار بیایند. ما بر اساس موازین و اصول حقوق بین‌الملل، بر اساس ماده 51 منشور سازمان ملل متحد، تمامیت ارضی خود را از طریق نظامی و سیاسی تضمین کردیم.

علی‌اف افزود: امروز در نتیجه روند جاری بین آذربایجان و ارمنستان، روند تحدید حدود و حتی تعیین مرزها آغاز شده است. 4 روستای آذربایجانی اشغال شده در سال 1990 و 1992 به ما بازگردانده می‌شود. همچنین باید به اطلاع شما برسانم که مرکز نظارت مشترک روسیه و ترکیه مستقر در آذربایجان صبح امروز فعالیت خود را متوقف کرد و دیگر نیازی به آن نیست. یعنی فرصت‌های بسیار خوبی برای رسیدن به آرامش وجود دارد. ما آماده همکاری با کشورهایی هستیم که می‌خواهند در این کار به ما کمک کنند. امیدواریم به زودی گام‌های مثبتی در این راستا برداشته شود. ما به ویژه از حمایت آلمان در این زمینه قدردانی می‌کنیم.

وی در پاسخ به سؤال خبرنگار آلمانی از بازداشت عمران علی‌اف روزنامه‌نگار آذربایجانی، با بیان اینکه آزادی رسانه‌ها در این کشور تضمین شده است، سانسور وجود ندارد، اینترنت آزاد وجود ندارد و صدها سازمان رسانه‌ای در حال فعالیت هستند، گفت: انتقاد از آذربایجان برای جلوگیری از توسعه رسانه‌ها ناعادلانه است. اگر اینترنت آزاد باشد، از چه نوع محدودیت‌هایی می‌توان صحبت کرد؟! در مورد موارد فردی، البته، نهادهای مجری قانون همه مسائل را بررسی می‌کنند. چندی پیش نمایندگان برخی از سازمان‌های رسانه‌ای که به طور غیرقانونی از خارج از کشور تأمین مالی می‌شدند توسط نهادهای بازپرسی بازداشت شدند. این امر کاملاً مطابق با قانون آذربایجان انجام شد. هر کشوری باید از قوانین خود دفاع کند و اگر نماینده رسانه‌ای که از خارج از کشور وجوه غیرقانونی دریافت کرده تحت بازجویی باشد، نباید به این معنی باشد که رسانه آزاد نیست. فقط همه باید در چارچوب قانون عمل کنند.

علی‌اف افزود: ما نیز مانند هر کشوری باید فضای رسانه‌ای خود را از نفوذ منفی بیرون محافظت کنیم و همه باید قانون را رعایت کنند. به قول ما آذربایجان جامعه آزاد دارد. مردم از جمله نمایندگان رسانه‌ها کاملاً آزاد و آزادانه زندگی می‌کنند، می نویسند و خلق می‌کنند.

اولاف شولتز، صدراعظم آلمان نیز گفت که آن‌ها در چارچوب مذاکرات خود با الهام علی‌اف، موضوع حقوق بشر را به تفصیل مورد بررسی قرار دادند.

او گفت: آلمان به حقوق بشر کمک می‌کند. البته هر کشوری باید مطبوعات آزاد داشته باشد و حقوق بشر زیر پا نرود، این یک وضعیت کلی است. البته بر کسی پوشیده نیست که کشورهای مختلف پتانسیل بهبود وضعیت را دارند.

علی‌اف در پاسخ به سؤال فاطیما کریموا، یکی از بنیانگذاران Mikroskopmedia، در مورد این واقعیت که میلیاردها منات برای بازسازی قره‌باغ پس از جنگ سرمایه‌گذاری شد، اما بسیاری از جزئیات پروژه‌ها برای مردم و رسانه‌ها شفاف نبود، پاسخ داد: در واقع سؤال شما جای تعجب دارد. کار بازسازی در قره‌باغ و زنگزور شرقی به شفاف‌ترین شکل انجام می‌شود. مردم از جمله نمایندگان رسانه‌ها از اعتبارات تخصیص یافته مطلع می‌شوند. بر کسی پوشیده نیست که اطلاعات اخیر نشان می‌دهد که دامنه کار در مقیاس بزرگ است. پس از پایان جنگ تا پایان امسال 12 میلیارد منات و حدود 7 میلیارد دلار در قره‌باغ و شرق زنگزور سرمایه‌گذاری شده و خواهد شد. کلیه کارها در معرض دید هستند، تشریفات مناقصه به طور کامل رعایت شده است.

وی تأکید کرد: راستش نمی‌دانم این اطلاعات را از کجا آورده‌اید؟ احتمالاً آن را از منبع نامشخصی دریافت می‌کنید، اما تورهای رسانه‌ای از مناطق آزاد شده در حال سازماندهی است. به ویژه نمایندگان رسانه‌های خارجی نیز با این وضعیت آشنا هستند. اگر فرصت داشتید، می‌دیدید که ارمنستان چگونه سرزمین‌های ما را ویران کرد و مردمی که به سرزمین‌ها بازگشتند، امروز چه شادی دارند. تنها 3.5 سال از جنگ می‌گذرد، 6 هزار آواره سابق به خانه‌های آبا و اجدادی خود بازگشته‌اند و این روند همچنان ادامه دارد. تا پایان سال جاری 20 هزار آواره باز خواهند گشت. هر فرد بازگشتی با احساس قدردانی از ارتش و رهبری آذربایجان برمی‌گردد. می‌دانم که اکثریت مطلق رسانه‌های آذربایجان فعالیت‌های ما را دوست دارند، حمایت می‌کنند و از آن‌ها استقبال می‌کنند.

گفتنی است، الهام علی‌اف رئیس‌جمهور آذربایجان به آلمان سفر کرده و در بخش سطح عالی «پانزدهمین گفتگوی آب و هوایی پترزبورگ» که در برلین برگزار شد، شرکت کرد.

پس از آن، وی با اولاف شولتز، صدراعظم آلمان دیداری دو جانبه داشت.

انتهای پیام/